Safehaven. İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Türkiye'deki Nazi Varlıkları Meselesi

Genel Açıklama

Bu çalışma, Amerikan Millî Arşivleri’nde SAFEHAVEN kod adlı tasnif altında yer alan Türkiye ile ilgili dosyalar temel alınarak hazırlanmış bir araştırmadır. “Güvenli liman” anlamına gelen SAFEHAVEN Projesi, Birleşik Amerika Dışişleri Bakanlığı’nın 1944 yılında, Almanya’nın savaşı kaybedeceğinin belli olduğu bir tarihte, uygulamaya koyduğu bir programdı. Amacı; Naziler tarafından yağmalanmış varlıkların, “güvenli liman” olarak adlandırılan tarafsız ülkelerde gizlenmelerini engellemek ve savaşın bitiminde tarafsız ülkelerde mevcut bu Nazi varlıklarına el koymaktı. Elinizdeki bu çalışma, Amerikan Dışişleri Bakanlığı’nın bu programı Türkiye’de nasıl uyguladığını, hangi Türk işadamlarının ve Türk firmalarının bu program çerçevesinde soruşturulduklarını incelemekte.

128 s, Türkçe.

KISALTMALAR
ÖNSÖZ
GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM
MÜTTEFİKLER’İN SAFEHAVEN PROJESİ

İKİNCİ BÖLÜM
SAFEHAVEN PROJESİ VE TÜRKİYE

• Nazi Altınları ve Türkiye’deki Nazi Varlıkları Meselesi
• Türkiye’deki Nazi Varlıkları
• Safehaven Projesi Kapsamında İncelenen Türk Şirketleri
• Mehmet Hayri İpar ve Ortağı Olduğu Şirketler
• Hayatı
• Ticari Faaliyetleri
• Kara Liste’den Çıkma Çabası
• Amerikan Arşiv Belgelerine Göre Hayri İpar
• Ahmet Kara ve Şark Deri Şirketi
• Hasan Yelmen’in Anlatısıyla Ahmet Kara
• Halk Sigorta’nın Soruşturulması
• Kâzım Taşkent ve Ortağı Olduğu Şirketlerin İncelenmesi
• Hayatı
• Kâzım Taşkent Hakkında İki Biyografik Bilgi Notu
• Kâzım Taşkent’in Nazi Ajanı Olduğu İddiaları
• Safehaven İle İlgili Muhtelif Belgeler
• Suat Şakir Kabaağaçlı ile Yapılan Görüşme
• Amerikan Askerî Ataşe Yardımcısının Raporları
• Alman Büyükelçisi Franz von Papen’in Gazete Yayınlatma Tasarısı
• Ali Nuri Oktay ve İsmail Oktay Hakkında Belgeler

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
DOĞAN SİGORTA VE YAPI VE KREDİ BANKASI’NIN KURULMASI

• Kuruluş Safhası
• Doğan Sigorta’nın Soruşturulması
• Doğan Sigorta Hakkında Rapor
• Reasürans Meselesi
• Doğan, Jauch & Huberner ve İngiliz Willis, Faber & Dumas Firması Arasındaki Münasebetler
• Doğan’ın Reasürans İşlerinin Dağılımı (1942-1945)
• Doğan Şirketi’nin Düşman Reasürans Şirketlerine Borçlanması
• Kâzım Taşkent’in Diğer Teşebbüsleri
• Kâzım Taşkent’in İki Çalışma Arkadaşı: Muammer Tuksavul ve Alfred Nahum
• Muammer Tuksavul
• Alfred Nahum
• Yapı ve Kredi Bankası’nın Türkiye’deki Deutsche Orient Bank Şubeleri ile İlişkileri
• Doğan Sigorta ve Yapı ve Kredi Bankası’nın Satılması

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BİYOGRAFİK NOTLAR

• Prof. Herbert Melzig ve Safehaven Soruşturması
• Fuat Baban Portresi
• Fuad Süren Portresi

SONSÖZ
KAYNAKÇA
Dizin